Het engagement van vrouwelijke intellectuelen

Éliane Vogel-Polsky ... Zegt die naam je iets? Ze speelde decennialang een sleutelrol in de strijd voor de gelijkheid van mannen en vrouwen.

Éliane Vogel-Polsky was van Russische afkomst en werd in 1926 in Gent geboren. Twaalf jaar later verhuisde haar familie naar Brussel. Eliane behaalde een doctoraat in de rechten aan de ULB en specialiseerde zich in sociaal recht.

Eerst in België en later op Europees niveau werd Éliane Vogel-Polsky het boegbeeld van artikel 119 van het Verdrag van Rome (1957). Dat komt op voor een gelijk loon voor mannelijke en vrouwelijke werknemers.

Gelijk loon, de plaats van vrouwen in de hiërarchie en in verantwoordelijke posities: ziedaar het actieterrein van Éliane Vogel-Polsky. Ze bepleitte haar zaak bij vrouwen in professionele kringen om hen de ogen te openen voor de ongelijkheden. In 1966 leidde haar actie tot de opstand van de arbeidsters van de Fabrique Nationale in Herstal: 3500 vrouwen blokkeerden de fabriek drie maanden lang! De arbeidsters kregen uiteindelijk een loonsverhoging maar nog geen gelijk loon ...

Om gelijkheid in het beroepsleven te bekomen, waren politieke veranderingen nodig. Éliane wou een grotere vertegenwoordiging van vrouwen in vergaderingen en, idealiter, pariteit, of 'paritaire democratie'.

Eind 2015 overleed ze in Brussel. In het kader van een stadsontwikkelingsproject werd onlangs een straat naar haar vernoemd, op de grens van de gemeenten Laken en Jette.

Deze Brusselse 'grande dame' was een van de stichtsters van de feministische beweging in België. In de 19e eeuw speelde ze een belangrijke rol in de totstandkoming van een nieuwe mentaliteit.

Ze werd in 1846 geboren in Schaarbeek en begon op 37-jarige leeftijd rechten te studeren aan de ULB. Eenmaal afgestudeerd, wou ze de eed als advocaat afleggen. Maar dat werd door het Hof van Beroep geweigerd. De reden? Marie was een vrouw. Het Hof oordeelde dat 'de bijzondere aard van de vrouw, de relatieve zwakte van haar constitutie, [...] haar bijzondere opdracht in de mensheid, [...] de opvoeding die ze aan haar kinderen verschuldigd is en het beheer van het huishouden en de haard die aan haar zorg zijn toevertrouwd, haar in omstandigheden plaatsen die moeilijk te verzoenen zijn met het beroep van advocaat en haar niet de beschikbaarheid, de kracht, noch de bekwaamheden geven die nodig zijn voor de veeleisende taken van de balie'.

De 'zaak-Popelin' betekende de start voor haar feministisch engagement. Samen met anderen richtte ze de Belgische Liga voor Vrouwenrechten op en ijverde ze voor emancipatie van de vrouw via publicaties, conferenties en congressen die vooral in Brussel plaatsvinden.

Iedereen kent het Brouckèreplein, genoemd naar Charles de Brouckère, minister van Staat en burgemeester van Brussel in de 19e eeuw. Maar Lucia de Brouckère is wellicht minder bekend.

Lucia stamde af van het Belgisch adellijk geslacht de Brouckère. Ze noemden haar 'Lucie.' Als enl werd duidelijk dat Lucie een sterke persoonlijkheid had. Ze studeerde scheikunde aan de ULB. Van 1930 tot 1932 werd ze aan de Universiteit Gent de eerste vrouw die les gaf aan een wetenschappelijke faculteit in België. In 1934 had ze zoveel faam verworven dat ze verkozen werd  tot voorzitster van het Wereldcomité van Vrouwen tegen Oorlog en Fascisme.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog leefde ze in ballingschap in Londen. Bij haar terugkeer wijdde ze al haar energie aan de ontwikkeling van de afdeling scheikunde van de ULB. Lucia wou van haar studenten niet alleen goede wetenschappers maken maar ook vrije geesten.

Ze zat in het bestuur van verschillende wetenschappelijke instellingen en was ook actief in seculiere kringen, zoals de vrijmetselarij, of bij het Centre d'Action laïque, de Franstalige koepel van vrijzinnige verenigingen.

Zo ontpopte ze zich als een invloedrijke figuur. In 1982 overleed ze, niet zonder haar naam na te laten aan de Lucia de Brouckère Hogeschool.