De kleine geheimen van de Heizelwijk

De Heizelwijk staat in België en zelfs in het buitenland bekend als een trefpunt voor grote sportieve en culturele evenementen, maar is ook een plek die ontegensprekelijk tot ontspanning uitnodigt. Er zijn redenen te over om deze wijk te ontdekken, bijvoorbeeld om het onvermijdelijke Atomium te bezichtigen, een evenement (voetbalwedstrijd, sportevenement, tentoonstelling, beurs ...) bij te wonen of gewoon om aan de sterk verstedelijkte gebieden te ontsnappen. Maar ken je de kleine geheimen uit het verleden en heden van de wijk?

Wil je graag meer weten over deze vlakte in het noorden van Brussel? We zetten met plezier vijf sites op de Heizel in de kijker: het Groentheater, het Koning Boudewijnstadion, het Groot Paleis, het Planetarium en het paviljoen van de Verenigde Staten. 

Het park van Ossegem naast het Atomium is de groene ruimte bij uitstek waar mensen spontaan naartoe trekken na een bezoek aan het 'monument met de bollen'. Het park werd voor de Wereldtentoonstelling van 1935 aangelegd en ligt tussen het Atomium en het uitgestrekte park van Laken. In die tijd is de Heizel een uitgestrekt en dunbebouwd gebied dat Leopold II via verschillende aankopen en onteigeningen heeft uitgebouwd. Wanneer de site wordt uitgekozen als locatie voor het internationale evenement, komt alles in een stroomversnelling terecht en verandert de Heizel radicaal van uitzicht. 

Voor de gelegenheid wordt er besloten om een klein bosrijk park aan te leggen rond de talrijke beuken die op het terrein staan. De rest van het park zal Engelse tuinen omvatten, een vijver die door een nabijgelegen bron wordt gevoed en een openluchttheater met zitplaatsen voor drieduizend mensen. Dat openluchttheater vormde het decor voor tal van (feestelijke) evenementen die op het programma van de Wereldtentoonstelling stonden, zoals optochten, theatervoorstellingen, concerten, diverse animaties en sportwedstrijden. 

Tegenwoordig worden hier nog steeds grote evenementen georganiseerd, zoals het Brosella Festival, een jazz- en volksmuziekfestival.

Vandaag kent iedereen het Koning Boudewijnstadion, een ideale locatie voor nationale en internationale sportwedstrijden en zelfs culturele evenementen, zoals grote concerten. 

Wist je dat het huidige Koning Boudewijnstadion oorspronkelijk het 'Eeuwfeeststadion' werd genoemd? Dat stadion werd in 1930 gebouwd en was het eerste gebouw op de Heizel. Het werd zelfs officieel geopend met een voetbalwedstrijd tussen België en Nederland in september 1930 (wij, Belgen, kennen geen wrok!). Aanvankelijk was overeengekomen dat de Wereldtentoonstelling van 1930 in Brussel zou plaatsvinden om de honderdste verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid te vieren. Uiteindelijk gebeurde dat niet en werd de tentoonstelling pas vijf jaar later in onze hoofdstad gehouden.

De Heizelsite zou er helemaal anders hebben uitgezien zonder de 'Heizelpaleizen'. In die reusachtige gebouwen vinden regelmatig grote evenementen plaats, zoals beurzen, tentoonstellingen en shows – vaak met een spectaculair karakter. 

Het Groot Paleis werd destijds geflankeerd door elf andere paleizen, waarvan er vandaag nog maar vijf overblijven. Het werd gebouwd naar aanleiding van de Wereldtentoonstelling van 1935. Net als het Atomium in 1958 was het Groot Paleis hét iconische gebouw van de Wereldtentoonstelling van 1935. Op de meeste affiches ter promotie van het evenement kreeg het dan ook een prominente plek. Tijdens de bouw van het Atomium halverwege de Eeuwfeestlaan ontstond er wat frictie tussen deze twee symbolische gebouwen ... Het Atomium blokkeerde namelijk het zicht op de hoge gevel van het Groot Paleis.

De Heizel is dé site bij uitstek van de Brusselse Wereldtentoonstellingen, zoveel is duidelijk ... Wanneer we het over het Planetarium willen hebben, moeten we namelijk opnieuw naar 1935. De huidige instelling is de opvolger van het planetarium en meer in het algemeen van het Paleis van de wetenschap, die ten tijde van de Wereldtentoonstelling van 1935 werden gebouwd. Het oorspronkelijke gebouw werd in 1968 gesloopt. Enkele jaren later trok de Belgische staat een nieuw pand op en verbond dat met de Koninklijke Sterrenwacht van België. Sindsdien doet het Planetarium dienst als pedagogisch verlengstuk en museum van de Sterrenwacht. De koepel van het huidige gebouw is een kopie van die uit 1935 en het projectieapparaat uit die tijd is nog steeds in gebruik! De uitleg en projecties in het museum zijn uitermate boeiend. Je zult niet teleurgesteld zijn!

De Verenigde Staten waren niet van de partij tijdens de editie van 1935, maar maakten in 1958 wel graag hun opwachting. Hun ronde paviljoen, het 'Amerikaans Theater', is indrukwekkend. Oorspronkelijk had het de afmetingen van het Colosseum in Rome! Twee kleinere gebouwen werden naast het paviljoen opgetrokken: een theater en het Circarama, een bioscoop met een scherm van 360 graden. Deze reusachtige ronde ruimte, die uiting gaf aan het grote vertrouwen in de toekomst van dit zeer dynamische land, omvatte zowel bioscoopzalen als radio- en televisiestudio's – een tak die destijds nog in de kinderschoenen stond! De site, die gedeeltelijk bewaard is gebleven, zou later trouwens door de Vlaamse openbare radio- en televisiezender BRT (momenteel VRT) worden ingenomen. 

Wist je dat het standbeeld dat sinds 2000 de Kunstberg siert, The Whirling Ear van Alexander Calder, oorspronkelijk aan de esplanade vóór het Amerikaanse paviljoen stond?