Coup de théâtre: de mooiste historische theaterzalen in Brussel

Théâtre des Martyrs blaast leven in het monumentale Martelaarsplein dat  dreigde opgeslorpt te worden door de politieke instellingen. Als je hier naar een toneelvoorstelling komt kijken val je van de ene verbazing in de andere. Verscholen achter een van de drukste winkelstraten van Brussel ligt een neoclassicistische oase uit de 18^de eeuw. De elegante symmetrie van de witte gevels rondomrond herinnert aan de blekerij waar de lakens werden gedroogd (‘Place de la Blanchisserie’). Op het nummer 22 huist een modern theatergebouw met een uitbreidbare zaal tot 366 plaatsen, een kleine studio en een café. Het accent ligt op Franstalig klassiek en modern teksttheater, met gelegenheidszijsprongen in danstheater, poëzie en muzikale vertellingen.

Wist je dat... op het Martelaarsplein 466 revolutionairen begraven liggen die vochten voor de onafhankelijkheid van België? Een revolte die begon in de iets verop gelegen Muntschouwburg!

De KVS ontstond halverwege de negentiende eeuw als baken van het Nederlandstalige toneel in Brussel. Na een nomadische beginperiode werd het oude wapenarsenaal aan de Lakensestraat omgebouwd tot theaterzaal. Architect Jean Baes ontwierp het meesterlijk evacuatiesysteem met buitenbalkons, dat de schouwburg tot op vandaag zijn unieke uitstraling geeft. Het hele gebouw is een knap staaltje Vlaamse neorenaissance, in combinatie met nieuwe materialen (ijzer) en art-nouveauelementen. Het oorspronkelijke gebouw (de ‘bol’) werd  uitgebreid met de ‘top’ onder het glazen dak en de ‘box’, het  nieuwe gebouw aan de Arduinkaai. De KVS haalt de banden met de stad resoluut aan met een genderdiverse, intergenerationele en interculturele werking. Hier krijg je vernieuwend (inter)nationaal theater te zien maar er is ook plaats voor dans, literaire events en artistieke residenties. Blijf na een voorstelling zeker nagenieten in de monumentale, historische foyer!

Wist je dat .... tijdens de officiële inhuldiging van het theater in 1887 koning Leopold II in het Nederlands sprak met burgemeester Buls? Dat was de eerste keer dat een lid van het koningshuis dat tijdens een publieke gelegenheid deed!

Het Théâtre Royal des Galeries werd in 1847 opgenomen in het ambitieuze project van de Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen. De keuze voor een architectuur geïnspireerd door de Italiaanse renaissance was nogal ongewoon, het neoclassicisme  overheerste toen in Brussel. Het theater is trouw gebleven aan zijn imago als amusementstheater en staat bekend om zijn traditionele eindejaarsrevue. Volop rood fluweel en gouden ornamenten in het decor en voornamelijk Franstalige stukken op de affiche. Met klassiekers als Feydeau, Molière tot  Sacha Guitry) en hedendaagse Franstalige auteurs (de Belgen Eric-Emmanuel Schmitt en Anne-Marie Etienne bv). Maar ook Franse vertolkingen van internationale klassiekers (Shakespeare, Pirandello, Agatha Christie) waarbij veel aandacht wordt besteed aan de actualisering.

Wist je dat... bij de renovatie van het theater in 1951 Magritte een wolkenhemel op het plafond van de zaal schilderde? Hij mocht wel zijn typerende belletjes niet schilderen, dat  vond men ‘te obscuur’...

Hier geen elegante dames en heren die de sterren op het podium (en elkaar) onder de loep namen met hun prachtig versierde messing kijkertjes. Dit is het laatste Brusselse volkstheater in zijn soort. Stel je een eeuwenoude zolder voor (uit 1696!), met gekleurde kussens op de houten zitbanken. Denk bij poppentheater niet aan kinderlijk vertier. Het gaat wel degelijk om volwassenentheater, gebaseerd op klassiekers als ‘Cyrano de Bergerac’ van Edmond Rostand, ‘De Drie Musketiers’ van Alexandre Dumas of ‘Tijl Uilenspiegel’ van Charles De Coster. “Toone” is de poppenspeler die alle personages vertolkt, hij wordt altijd ingewijd door de vorige Toone. Zes poppenspelers vergezellen hem om de ‘poesjenellen’ te  bedienen. Ga zeker eens naar een voorstelling in het Brussels ‘Vloms’

Wist je dat... de poesjenellen stammen uit de tijd dat de weinig populaire Filips II van Spanje  de theaters liet sluiten? Hij wou deze broeihaarden van verzet aan banden leggen. De vindingrijke Brusselaars vervingen de toneelspelers toen gewoon door poppen!

Het Théâtre Royal du Parc is ongetwijfeld de oudste schouwburg in Brussel. Het theater werd in 1782 gebouwd, aan de rand van het Warandepark (ter vergelijking: de Muntschouwburg dateert van 1819!). Het werd gezien als een aanvulling van de Vaux-Hall, een amusementscomplex op dezelfde site. Het theater kende een woelige geschiedenis onder de opeenvolgende bezetters, en diverse bestemmingen. Zo fungeerde het als bijhuis van de Munt, als circus en zelfs als scène voor paardendressuur alvorens het in de negentiende eeuw uitgroeide tot meest vooraanstaand Franstalig toneelhuis in Brussel. Ook hier een programmatie die klassieke en hedendaagse Belgische (Franstalige) creaties afwisselt met adaptaties van buitenlandse stukken. De affiche vertoont een duidelijke voorkeur voor komedie, met ruimte voor gast- en coproducties.

Wist je dat... tijdens de eerste wereldoorlog het Théâtre Royal du Parc opgeëist werd door de Duitsers? Er mochten toen enkel Duitse voorstellingen worden opgevoerd!

Het oorspronkelijke pand in eclectische stijl uit 1885 waarin de Beursschouwburg huist maakte heel wat transformaties mee. Van winkel, feestzaal en café groeide het uit tot de multidisciplinaire, grensverleggende vrijhaven voor kunst en reflectie die we vandaag kennen. De monumentale witte foyer en rode hal verwijzen nog naar vroeger. In 1946 werd het verbouwd tot Théatre de la Bourse, met een zaal in Italiaanse stijl op de eerste verdieping. In de jaren ’60 groeide de nood aan een Vlaams cultuurnet in de hoofdstad, wat de Beursschouwburg lanceerde als Vlaams podium in hartje Brussel. Vanaf toen werd de instelling gangmaker van vele legendarische initiatieven: Mallemunt, Rockrally en het Kunstenfestival, om er maar enkele te noemen. De werking is onlosmakelijk verbonden met de Brusselse grootstedelijke realiteit en zet in op alle Brusselaars.

Wist je dat... de  programmator van jeugdvoorstellingen bij de Beursschouwburg later jeugdtheater BRONKS oprichtte?